تحلیل محتوای ستایش و نیایش کتب فارسی متوسطه اول و بازتاب احتمالی آن در جهان‌بینی دینی دانش‌آموزان
کد مقاله : 1410-6LITERATURECONF
نویسندگان
فاطمه زهرا خطیبی *1، بهار قربان‌نژاد زواردهی2
1دانشجوی گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فرهنگیان تهران ایران
2گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فرهنگیان تهران ایران
چکیده مقاله
کتب درسی فارسی دوره متوسطه اول، به‌ویژه بخش‌های ستایش و نیایش، نقش مهمی در شکل‌دهی به جهان‌بینی دینی دانش‌آموزان ایفا می‌کنند. این بخش‌ها با بهره‌گیری از اشعار و متون عرفانی شاعرانی همچون نظامی گنجه‌ای، سعدی، فردوسی و دکتر علی شریعتی، مفاهیم بنیادین دینی را به زبانی عاطفی و الهام‌بخش منتقل می‌نمایند. پژوهش حاضر با روش تحلیل محتوای کیفی و کدگذاری استقرایی مضامین بخش‌های ستایش و نیایش پایه‌های هفتم تا نهم را مورد بررسی قرار داد. در پایه هفتم، تمرکز بر زبان عاشقانه و مناجات‌گونه است که عشق عارفانه و توکل را برجسته می‌کند؛ پایه هشتم با زبانی ساده و روان، بر شکر نعمت، تواضع و رحمانیت الهی تأکید دارد؛ و پایه نهم با رویکرد حماسی-عرفانی، به معرفت الهی، بندگی خالص و مسئولیت اجتماعی می‌پردازد. یافته‌ها نشان داد که قوی‌ترین مضامین به ترتیب عبارتند از: معرفت خداوند، دعا و طلب خیر و توکل؛ در حالی که بازتاب‌ همدلی با خلق، عدالت اجتماعی و مسئولیت زیست‌محیطی تقریباً غایب هستند. این بخش‌ها با تقویت باورهایی همچون آرامش قلبی از یاد خدا، امید به رحمت الهی، تواضع در برابر قدرت پروردگار و الگوگیری از انبیا و اولیاء، جهان‌بینی دینی دانش‌آموزان را در دوره نوجوانی به‌سوی پیشگیری از پوچ‌گرایی، افسردگی و انحراف اخلاقی هدایت می‌کنند. پیشنهاد می‌شود برای غنای بیشتر، مضامین اجتماعی و معاصر نیز به این بخش‌ها افزوده شود تا جهان‌بینی دینی دانش‌آموزان با چالش‌های روزمره همخوانی بیشتری داشته باشد.
کلیدواژه ها
تحلیل محتوا، ستایش، نیایش، کتاب فارسی، متوسطه اول، جهان‌بینی دینی.
وضعیت: پذیرفته شده برای ارسال فایل های ارائه پوستر