| ارزیابی میزان تحقق اهداف تفکر انتقادی در کتاب فارسی پایۀ هفتم بر مبنای مؤلفههای پل و الدر و اسناد بالادستی آموزشوپرورش |
| کد مقاله : 1236-6LITERATURECONF |
| نویسندگان |
|
زبیده سورتیجی * عضو هیئت علمی گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فرهنگیان، صندوق پستی 889-14665 تهران، ایران |
| چکیده مقاله |
| کتابهای درسی، مهمترین ابزار تحقق اهداف آموزشی و یکی از مؤثرترین منابع پرورش اندیشه در دانشآموزاناند. تفکر انتقادی در اسناد بالادستی آموزشوپرورش ایران، از جمله سند تحول بنیادین و برنامۀ درسی ملی یکی از شایستگیهای پایهای یادگیرندگان و از غایات تعلیموتربیت عمومی معرفی شده است. درس فارسی نیز بهعنوان درس محوری حوزۀ زبان و فرهنگ، براساس اهداف مصوب، موظف به تقویت مهارتهای تحلیل، تفسیر، استدلال و داوری است. بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف ارزیابی میزان تحقق اهداف تفکر انتقادی در کتاب فارسی پایۀ هفتم و تحلیل پرسشهای خودارزیابی بر مبنای مؤلفههای نهگانۀ پل و الدر انجام شد. روش پژوهش تحلیل محتوای کیفی ـ کمی و واحد تحلیل، تمامی پرسشهای بخش «خودارزیابی» کتاب فارسی پایۀ هفتم (چاپ ۱۴۰۴) بود. یافتهها نشان میدهد که بیشترین فراوانی مربوط به مؤلفههای «عمق»، «منطق» و «اهمیت» است؛ در حالیکه مؤلفههای «وسعتنظر» و بهویژه «انصاف» حداقل حضور را دارند. بخش عمدهای از پرسشها در سطح «تفسیر و بازسازی معنا» باقی مانده و کمتر وارد سطوح بالاتر تفکر، مانند «تحلیل استدلال»، «ارزیابی بیطرفانه» یا «کشف پیشفرضها و پیامدها» میشود. مقایسۀ یافتهها با اهداف سند تحول بنیادین و برنامۀ درسی ملی نشان میدهد که هرچند بخشی از اهداف مربوط به فهم، تبیین و استنباط محقق شده است، اما اهداف مرتبط با «پرورش تفکر نقادانه، داوری مبتنی بر شواهد و چندساحتینگری» بهطور کامل تحقق نیافتهاند. بپیشنهاد میشود طراحی پرسشهای خودارزیابی در کتاب فارسی هفتم، با تأکید بر مؤلفههای تفکر انتقادی، بازنگری شود و راهنمای معلم با نمونهپرسشهای ارتقادهندۀ تفکر تحلیلی و انتقادی تکمیل گردد. |
| کلیدواژه ها |
| تفکر انتقادی، پل و الدر، کتاب فارسی، خودارزیابی، تحلیل محتوا، پایۀ هفتم |
| وضعیت: پذیرفته شده برای ارائه شفاهی |