مقایسه نمود عرفان در کتاب‌های فارسی نظام قدیم و جدید آموزشی
کد مقاله : 1228-6LITERATURECONF (R1)
نویسندگان
سمانه جعفری *1، یاسمین باطنی2
1گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فرهنگیان، صندوق پستی 889-14665، تهران، ایران
2دبیر زبان و ادبیات فارسی، آموزش و پرورش ساری، ایران
چکیده مقاله
عرفان یکی از مهم‌ترین شاخه‌های ادبیات فارسی است که در طول تاریخ ادبیات کهن و معاصر ایران، جایگاه ویژه‌ای داشته است و ضروری است همچون سایر انواع ادبی، در کتاب‌های درس فارسی به دانش‌آموزان معرفی شود. این امر تنها از راه گزینش منسجم و هدفمند متون شاخص و غنی در این حوزه ممکن می‌گردد. پژوهش حاضر با هدف مقایسه‌ی مضامین عرفانی در کتاب‌های فارسی دوره‌ی متوسطه‌ی دوم نظام قدیم و جدید انجام گرفته است تا تفاوت‌ها و شباهت‌های این دو نظام آموزشی از نظر محتوای عرفانی بررسی شود. روش پژوهش، کتابخانه‌ای و از نوع تحلیل محتوای کیفی و کمی است. جامعه‌ی آماری شامل کتاب‌های فارسی سال دوم، سوم و پیش‌دانشگاهی نظام قدیم و کتاب‌های فارسی پایه‌های دهم، یازدهم و دوازدهم نظام جدید است. در این تحقیق، دو واحد ثبت «متن» و «سطر» مبنای تحلیل بوده است. یافته‌ها نشان داد که هم از نظر کمی، کتاب‌های نظام قدیم دارای مضامین عرفانی بیشتری هستند، و هم از نظر کیفی، متون منتخب نظام قدیم از تنوع بیشتری در قالب‌ها، سبک‌ها و آثار شاعران و نویسندگان برجسته برخوردارند. همچنین، در نظام جدید، توجه به آثار کلاسیک و سلوک عرفانی کاهش داشته است. مضمون غالب در کتاب‌های نظام قدیم «گذشتن از تعلقات دنیوی» و در کتاب‌های نظام جدید «عشق حقیقی میان بنده و خداوند» است که بیانگر تغییر نگاه از عرفان سلوکی و فلسفی به عرفان احساسی و فردی است.
کلیدواژه ها
عرفان، ادبیات عرفانی، کتاب فارسی، دوره متوسطه، نظام قدیم آموزشی، نظام جدید آموزشی.
وضعیت: پذیرفته شده برای ارائه شفاهی