| نقش آموزش ادبیات فارسی در شکلگیری «هویت ملی» و «قومیتی» از منظر نظریههای ناسیونالیسم |
| کد مقاله : 1189-6LITERATURECONF (R1) |
| نویسندگان |
|
فضل الله رضایی اردانی1، محمد ابراهیم فاضلی شورکی2، سید ابوالفضل بنی فاطمی *3 1دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران. 2دانشجو کارشناسی آموزش زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فرهنگیان، یزد، ایران. 3دانشجوی کارشناسی پیوسته آموزش زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فرهنگیان یزد |
| چکیده مقاله |
| این پژوهش با اتکا بر چارچوب نظریه «جامعههای تصوری» بندیکت اندرسون و تمایز میان ناسیونالیسم مدنی و قومی، به واکاوی نقش برنامه درسی ادبیات فارسی در بازتولید گفتمان هویت ملی یکپارچه میپردازد. جامعه آماری پژوهش را کلیه کتابهای درسی ادبیات فارسی دوره دوم متوسطه (پایههای دهم، یازدهم و دوازدهم) در سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۱ تشکیل میدهد. با به کارگیری روش تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف و تحلیل محتوای کیفی، یافتهها نشان میدهد که سازوکارهای متعددی در جهت تقویت ناسیونالیسم قومی به کار گرفته شده است: نخست، تمرکز افراطی بر اساطیر ایرانی و متون کلاسیک فارسی که روایتی یکسانساز و متمرکز از تاریخ و فرهنگ ارائه میدهند؛ دوم، حذف نظاممند ادبیات شفاهی و مکتوب اقوام غیرفارسیزبان که به حاشیهرانی سرمایه فرهنگی این گروهها میانجامد؛ و سوم، بازتولید گفتمان «خود/دیگری» از طریق تقابل با تمدنهای تاریخی مجاور (اعراب، مغولان) و فرهنگ غربی. این فرآیندها در مجموع منجر به شکلگیری هویتی ملی مبتنی بر انسجام قومی میشود که در آن تنوع فرهنگی درونی نادیده انگاشته میشود. مقاله در نهایت با نقد این رویکرد، بر ضرورت بازنگری در برنامه درسی ادبیات با هدف ایجاد توازن بین هویت ملی فراگیر و تنوع قومی-فرهنگی تأکید میورزد. |
| کلیدواژه ها |
| آموزش ادبیات، هویت ملی، هویت قومی، ناسیونالیسم، کتابهای درسی، برنامه درسی. |
| وضعیت: پذیرفته شده برای ارسال فایل های ارائه پوستر |